Kawa we Włoszech

Zanim jednak udamy się do włoskiej kawiarni, zadajmy sobie pytanie, skąd wzięła się kawa?

Pewnego razu mały afrykański pastuszek, Kaldi, przyprowadził swoje kozy na nowe pastwisko. Rosły na nim krzewy o białych kwiatach i czerwonych owocach. Jakież było jego zdziwienie, gdy spokojne zazwyczaj kozy po spróbowaniu owych czerwonych owoców zaczęły fikać i skakać. Zaintrygowany pastuszek postanowił sam ich spróbować i zaraz potem poczuł przypływ energii. Tajemniczym krzewem był oczywiście kawowiec.

Kawa pochodzi z Etiopii, gdzie najpierw spożywano gotowane owoce przyprawione masłem i solą. Później owoce zaczęto palić i przyrządzać z nich gorący napój. Nie wiadomo dokładnie kiedy i w jakich okolicznościach zaczęto palić ziarna kawy, prawdopodobnie po raz pierwszy zrobiono to na terenie dzisiejszego Jemenu.

Dziś wielu ludzi nie wyobraża sobie życia bez tego czarnego napoju, dodającego energii i rozjaśniającego umysł. We Włoszech kawa to nie tylko przysmak, ale element kultury, z którym wiążą się określone reguły. Sposobów przygotowania kawy jest bardzo dużo i wybierając się do Włoch warto wiedzieć, co oznaczają nazwy w menu każdej włoskiej kawiarni.

Espresso - najbardziej kojarzona z Włochami. Espresso to mocna, czarna kawa serwowana w malutkich filiżankach. Zaparzana jest zawsze w ekspresie ciśnieniowym, zawartość wody wynosi 25-30 ml, cechą charakterystyczną jest brązowa kawowa pianka, mocny smak i aromat. Co ciekawe Włosi nie używają nazwy „espresso” - dla nich to po prostu cafe, czyli kawa. Kiedy we włoskiej kawiarni zamówimy kawę to dostaniemy właśnie espresso. Espresso jest kawą najbardziej klasyczną, podstawową bazą dla innych kaw. Można je pić o każdej porze dnia. Bardzo często podawane jest po obfitym posiłku, ponieważ wspomaga trawienie i pomaga pozbyć się uczucia ciężkości w żołądku. Niekiedy do espresso podaje się szklaneczkę wody mineralnej. Służy ona do przepłukania ust przed każdym następnym łykiem, aby lepiej poczuć smak, a nie jak sądzą niektórzy do „złagodzenia mocy” wypitej już kawy.

Cafe ristretto (corto) - espresso z mniejszą niż normalnie ilością wody, mocniejsze od zwykłego espresso.

Cafe coretto - espresso z dodatkiem alkoholu (grappa, brandy, likier).

Cafe doppio - podwójne espresso.

Cafe lungo (inaczej grande lub tedesco) - espresso zaparzone w większej niż normalnie ilości wody.

Cafe americano - espresso, które po przygotowaniu rozcieńczane jest gorącą wodą. Może być podane w następujący sposób: espresso wlane do dużej filiżanki plus dzbanek z gorącą wodą, aby klient mógł sam rozcieńczyć kawę według własnych upodobań.

Cafe macchiato - espresso z mleczną pianką na wierzchu.

Cafe con panna - kawa z bitą śmietaną.

Cappuccino - składa się z trzech równych części: espresso, ciepłego mleka i mlecznej pianki. Nazwa wywodzi się od wołoskiej nazwy zakonu Kapucynów (Cappuccini), w którym wymyślono ten sposób podawania kawy. Cappuccino, tak jak inne mleczne kawy, pije się rano, do śniadania, przegryzając słodką bułeczką lub rogalikiem. Żaden szanujący się Włoch nie zamówi cappuccino po południu, wieczorem lub po posiłku. Oprócz klasycznego cappuccino możemy zamówić wersje zmodyfikowane: chiaro - słabsze, z wiekszą ilością mleka; scuro - mocniejsze, z mniejszą ilością mleka; freddo - schłodzone, zmieszane z lodem w shakerze.

Cafe latte - espresso z dużą ilością ciepłego, lekko spienionego mleka.

Latte macchiato - po włosku oznacza to „poplamione mleko” i jest to napój złożony z mleka, piany mlecznej i espresso. Do wysokiej szklanki nalewamy ciepłe mleko, na nim umieszczamy piankę, a na koniec ostrożnie wlewamy espresso. Dobrze przygotowana latte macchiato powinno składać się z trzech wyraźnych warstw: mleka, kawy i piany.

Cafe affogato - espresso z gałką lodów i bitą śmietaną.

We Włoszech nie ma zwyczaju długiego przesiadywania w kawiarni. Bierze się to stąd, że Włosi piją kawę częściej niż Polacy i zazwyczaj po prostu nie ma czasu na celebrowanie każdej filiżanki. Kawę pije się na szybko przy barze (al bar albo al banco), dlatego we włoskich kawiarniach jest dość mało miejsc siedzących, a rachunek zazwyczaj płaci się przed konsumpcją.

We Włoszech przyjął się zwyczaj parzenia kawy w małych zaparzaczach o nazwie moka (uwaga! nie mylić z kawą mokką). Zaparzacz taki składa się z trzech części: zbiornika na wodę, pojemnika na kawę (filtra przypominającego sitko) i dzbanuszka. Po podgrzaniu woda, pod wpływem ciśnienia wytworzonego przez parę, przepływa przez kawę, a gotowy napój wlewa się do dzbanuszka. Jest to najtańszy i najszybszy sposób uzyskania kawy najbardziej zbliżonej w smaku do tej parzonej w ekspresach ciśnieniowych.

Wynalazcą moki był Alfonso Bialetti który chciał stworzyć urzadzenie umożliwiające przygotowanie w warunkach domowych kawy jak z prawdziwej kawiarni. Ówczesne ekspresy miały duże rozmiary i nie można było ich ustawić w małej kuchni. Podstawą nowego urządzenia była dwuczęściowa kawiarka używana w Neapolu (macchinetta napoletana), gdzie gorąca woda przesączała się przez kawę po ręcznym obróceniu urządzenia do góry nogami. Bialetti zastosował metodę przepływu wody przy wykorzystaniu ciśnienia. Pierwsza moka została wyprodukowana w 1933 roku, ale popularność zyskała po wojnie. Syn Alfonso Bialettiego - Renato, opatentował i rozreklamował wynalazek ojca. Moki dostępne są także w Polsce. Kupując musimy pamiętać, że większość jej typów nie nadaje się do użytku na kuchenkach z płytą indukcyjną.