Aksum - kolebka Etiopii

Etiopia kryje w sobie mnóstwo niespodzianek, tajemnic, bogatą historię oraz przepiękną, dziką przyrodę. Warto porzucić wakacyjny luksus i znieść trochę niewygód, aby móc zobaczyć ten kraj z bliska. Niezapomniane wrażenia i kontakt z jakże odmienną, ale jednocześnie wzbudzającą ciekawość i emocje kulturą wynagrodzą z nawiązką wszelkie trudy.

Na trasie podróżników przemierzających Etiopię, zwłaszcza tych zainteresowanych historią i archeologią, nie może zabraknąć miasta Aksum. Stanowi ono kolebkę dzisiejszej Etiopii, było stolicą pierwszego państwa etiopskiego, miejscem koronacji cesarzy od czasów najdawniejszych, aż do XX wieku, jest także świętym miejscem kościoła etiopskiego. Według tradycji w Aksum przechowywana jest Arka Przymierza, miasto miało być miejscem narodzin legendarnej królowej Saby, wreszcie znajdują się tam bezcenne znaleziska archeologiczne i stele, do których zalicza się słynny Obelisk z Aksum.

Dzisiejsze Aksum leży na północy Etiopii, w prowincji Tigraj, około 50 km od granicy z Erytreą. Zostało założone najprawdopodobniej w V wieku p.n.e i było stolicą Królestwa Aksum, uważanego za początek etiopskiej państwowości. Królestwo rosło w potęgę dzięki ożywionym kontaktom handlowym z Półwyspem Arabskim, państwami basenu Morza Śródziemnego, a nawet miejscami tak odległymi jak Indie, czy Cejlon. Jego kryzys i upadek spowodowała ekspansja krajów islamskich, które opanowały Półwysep Arabski, odcinając dostęp do szlaków handlowych. Królestwo Aksum powoli traciło na znaczeniu i przestało ostatecznie istnieć w X wieku n.e.. W Aksum możemy oglądać między innymi:

• ruiny pałacu Królowej Saby,
• pałac i grób króla Kaleba,
• stelę króla Ezany,
• kościół, w którym jest ponoć przechowywana Arka Przymierza,
• starożytne stele
• Obelisk z Aksum.

Słynny granitowy Obelisk z Aksum wykonano około 1700 lat temu, waży on blisko 200 ton, mierzy 24 metry wysokości i jest uważany za najwyższy obelisk świata. Pokrywają go płaskorzeźby, przedstawiające miedzy innymi ślepe drzwi i okna, a których znaczenie do dziś nie zostało wyjaśnione. Podczas inwazji faszystowskich Włoch na Etiopię, na osobisty rozkaz Mussoliniego, został on skradziony i przetransportowany w trzech częściach do Rzymu, gdzie stanął na placu przed ówczesnym Ministerstwem Afryki Włoskiej. Już w 1947 roku ONZ stanęło na stanowisku, że obelisk powinien być jak najszybciej zwrócony Etiopii. Rząd Włoch zgodził się na to dopiero w 1997 roku. Przetransportowanie obelisku z powrotem do Etiopii okazało się nie lada przedsięwzięciem logistycznym. Transport drogą morską okazał się niemożliwy, ponieważ po oderwaniu się od Erytrei Etiopia utraciła dostęp do morza. Jedynie Stany Zjednoczone i Rosja dysponowały samolotami przystosowanymi do przewozu tak ciężkiego ładunku. Niezbędna okazała się modernizacja pasa startowego na lotnisku w Aksum, gdyż ze względu na kiepski stan etiopskich dróg nie można było lądować w Addis Abebie. W końcu w 2005 roku wszystkie trzy części obelisku, transportowane kolejno rosyjskim samolotem Antonow An-124 Rusłan, znalazły się z powrotem w Aksum. Obelisk z Aksum znajduje się na Liście w Światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO od 1980 roku.

Innym ważnym i wartym zainteresowania obiektem jest stela króla Ezany, pokryta inskrypcjami i płaskorzeźbami opisującymi dokonania władcy. Za jego panowania Etiopia przyjęła chrześcijaństwo, a kraj prosperował tak dobrze, że król wybijał własną, złota monetę. Kolejnym ważnym władcą był król Kaleb, który przy pomocy cesarza bizantyjskiego Justyniana uzyskał kontrolę nad południową częścią Półwyspu Arabskiego, podjął także nieudaną próbę zdobycia Mekki. Ruiny jego pałacu i grobowca leżą na wzgórzu za miastem.

W Aksum miała także przyjść na świat królowa Makeda, władczyni królestwa Saby, znana wszystkim jako królowa Saba, domniemana autorka przepowiedni o końcu świata. Dziś przewodnicy pokazują ruiny pałacu, w którym miała mieszkać, choć uczeni datują ten budynek na okres o około 1500 lat późniejszy niż czasy, kiedy żyła królowa. Do naszych czasów zachowały się tylko zarysy komnat oraz baseny, w których Saba ponoć zażywała chłodnych kąpieli. Obecnie stanowią one wykorzystywany przez mieszkańców miasta zbiornik słodkiej wody.

Nieopodal Katedry Marii Panny z Syjonu znajduje się mniejsza kaplica, w której, jak głosi tradycja, przechowywana jest Arka Przymierza. Według legendy królowa Saba udała się w podróż do Jerozolimy, aby osobiście poznać słynącego z mądrości króla Salomona. Ze związku tej pary urodził się syn Menelik, uważany za pierwszego władcę Etiopii. Jako młody chłopak przez kilka lat przebywał on na dworze ojca. Przywiózł stamtąd niezwykły dar: skrzynię z kamiennymi płytami z tekstem Dekalogu, które Mojżesz otrzymał od Boga na górze Synaj. Czy rzeczywiście tak było nie wiadomo. Dziś Arki strzeże strażnik i tylko on ma do niej dostęp, nie można zatem sprawdzić, co tak naprawdę kryje w sobie tajemnicza kaplica. Według przesądu każdemu, kto na własne oczy zobaczy Arkę grozi śmierć, a w lżejszym przypadku ślepota. Mają o tym świadczyć liczne wśród strażników przypadki katarakty. Bycie strażnikiem Arki jest uważane jednocześnie za olbrzymie wyróżnienie i trudne do udźwignięcia brzemię. Strażnik przez całe życie nie odstępuje Arki na krok, nie może opuścić kaplicy, w której jest przechowywana, nie ma praktycznie żadnego kontaktu ze światem zewnętrznym. Podobno jeden ze strażników, gdy dowiedział się, że został wybrany na tą funkcję, przeraził się i uciekł w góry. Musiano go siłą sprowadzić z powrotem i przykuć łańcuchami do ściany świątyni i w ten sposób zmuszono do pogodzenia się z losem. Arka opuszcza kaplicę tylko raz w roku, podczas święta Timkat (19 stycznia), upamiętniającego chrzest Jezusa w Jordanie. Jest wtedy szczelnie owinięta ozdobnymi tkaninami i niesiona przez najwyższych dostojników w uroczystej procesji. Na samym dole etiopskiego krzyża umieszcza się prostokąt, który zdaniem niektórych symbolizuje właśnie arkę przymierza, a zdaniem innych grób Adama.

Zainteresowani historią i archeologią powinni koniecznie udać się do muzeum, w którym prezentowana jest bogata kolekcja regaliów, reliefów, kamiennych statuetek, monet i innych znalezisk z terenu starożytnego miasta Aksum.

Podczas wyprawy do Etiopii koniecznie trzeba odwiedzić Aksum. No bo czyż można nie zobaczyć miejsca, w którym narodziło się państwo etiopskie, słynnego na cały świat Obelisku, a nade wszystko miejsca, gdzie od wieków może przebywać Arka Przymierza - przedmiot pożądania wielu poszukiwaczy skarbów, awanturników i naukowców?