Ulica 3 maja w Rzeszowie - historia a teraźniejszość

Niewątpliwie do takich miejsc zalicza się obecna Ulica 3 maja. Jest to „królowa” rzeszowskich ulic, nosząca miano najstarszej, najważniejszej i najbardziej reprezentacyjnej. Na ulicy znajdują się restauracje, kawiarnie, kościoły, muzeum oraz hotele w Rzeszowie. Jej początków dopatrujemy się w XIV wieku, tuż po nadaniu praw miejskich w 1354 roku. Do wieku XVII była drogą gruntową, lekko utwardzoną, następnie wyłożono ją potężnymi belkami drewna jodłowego kładzionymi naprzemiennie wzdłuż i wszerz, zaś na przełomie XIX i XX wieku ulica ta decyzją ówczesnego burmistrza wybrukowana została galicyjską kostką brukową.

Ul. 3 Maja w Rzeszowie - fot. Paulina Reczek

Na przestrzeni lat zmieniała wielokrotnie swoją nazwę. Pierwotnie zwana była Ulicą Zamkową, później Pijarską czy Popijarską, następnie Pańską- wtedy też przyjęła zwyczajową nazwę Paniaga, popularną po dziś dzień. Swoją obecną nazwę po raz pierwszy otrzymała w setną rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja, jednak w 1939 roku Niemcy wkraczający do miasta przemianowali ją na Ulicę Szeroką. Po zakończeniu II wojny światowej ponownie stała się Ulicą 3 Maja i pod taką nazwą znamy ją dziś.

Ulica ta stanowiła najkrótsze połączenie między dwiema najważniejszymi budowlami miasta czasów, w których powstawała- siedzibą ówczesnych właścicieli miasta oraz kościołem farnym i klasztorem Ojców Bernardynów. Wraz z aleją Lubomirskich, aleją Pod Kasztanami oraz ulicami Zamkową, Grunwaldzką i Kościuszki stanowiła trakt handlowy i tranzytowy z północy na południe. Ulica 3 Maja swój początek ma przy dzwonnicy Kościoła Farnego na Placu Farnym, gdzie krzyżuje się z Ulicą Kościuszki prowadzącą bezpośrednio do Rynku, następnie z ulicami Dymnickiego, Fircowskiego i Alsa oraz Ulicą Jagiellońską, kończąc swój bieg rozwidlając się na Ulicę Zamkową i Aleję Pod Kasztanami.

W XIX wieku Ulica 3 Maja osiąga apogeum swojego rozwoju. Staje się ulubionym miejscem spotkań mieszkańców, gdyż znajduje się przy niej wiele lokali gastronomicznych i handlowych. Przy tej głównej ulicy miasta mieszka też wiele znaczących osobistości. II wojna światowa przynosi wiele zniszczeń w całym mieście. Sporym uszkodzeniom ulegają też kamienice mieszczące się w ciągu Ulicy 3 Maja. Po zakończeniu wojny zostają one w większości odbudowane, jednak bez najwyższych kondygnacji sprawiając, że do dzisiaj zabudowa tej ulicy jest stosunkowo niska w porównaniu z innymi ulicami Śródmieścia.

Obecnie Ulica 3 Maja jest najważniejszą, reprezentacyjną promenadą Rzeszowa i częścią głównego traktu pieszego, choć do 1997 roku ulica ta nie przypominała deptaka, będąc ulicą asfaltową z ruchem samochodowym. Dziś poruszać się po niej można wyłącznie pieszo (z niewielkimi wyjątkami). Współczesną zabudowę ulicy tworzą domy i kamienice mieszczańskie oraz budynki użyteczności publicznej. Mieszczą się przy niej liczne lokale gastronomiczne, usługowe, handlowe a także ośrodki kulturalne. Niebywałego uroku oraz przedwojennego charakteru ulicy nadają nasadzenia drzew i kwiatów oraz elementy małej architektury, w tym klimatyczne ławeczki.

Jest jeszcze jeden element, który już na stałe wpisał się w pejzaż rzeszowskiej promenady, stanowiąc jednocześnie jeden z symboli miasta- to odlany z brązu pomnik Stanisława Nalepy, legendy polskiego bluesa, niegdyś mieszkańca Rzeszowa. Rzeźba przedstawia muzyka idącego ulicą z gitarą w ręku i jest obiektem chętnie fotografowanym przez turystów.

Postarano się o to, by ta bogata historycznie uliczka zachowała swój dawny charakter. To nadal miejsce rodzinnych i towarzyskich spotkań, centrum handlowe miasta, pełne wydarzeń kulturalnych i na co dzień tętniące życiem. Ulica 3 Maja jest na tyle charakterystyczna i uwielbiana przez mieszkańców miasta, iż doczekała się swojego święta. To Święto Paniagi, które odbywa się rokrocznie 3 maja, począwszy od roku 2003 i przyciąga wielu ludzi. Tancerze, szczudlarze, kuglarze, mimowie i żonglerzy podążają po Paniadze w barwnych korowodach. Odbywają się liczne występy artystyczne i inne wydarzenia kulturalne.

Ten cały urok Ulicy 3 Maja, zachowane historyczne kamieniczki, ławeczki, kwietniki, brak ruchu samochodowego, gwar i śmiech ludzi chętnie tu przychodzących sprawia, że bezsprzecznie jest to jedna z najpiękniejszych ulic miasta, przypominającą chociażby krakowską starówkę.