Poznaj zachodni Balaton

Skupmy się na zachodniej części tego rozległego jeziora, gdzie na przyjezdnych czekają przepiękna przyroda, niezwykła kultura i wiele możliwości aktywnego wypoczynku. Pod trzcinowymi strzechami gospód czy sklepieniem piwnic spróbujemy zaś miejscowych przysmaków oraz wyśmienitych win ze słonecznych wzgórz.

Okolica ta wydaje się szczególnie godna polecenia dla rodzin z dziećmi. Jednak tak naprawdę żaden spragniony odpoczynku turysta nie będzie się nudził nad Balatonem. Ta malownicza część Węgier oferuje mnóstwo atrakcji dla każdego...

Balaton dla aktywnych
Nad zachodnią zatoką Balatonu i dalej nad jego północnym wybrzeżem wznoszą się wzgórza pochodzenia wulkanicznego o ciekawych, fantazyjnych kształtach. Stanowią one doskonałe miejsce na trekking, nordic walking, jazdę konną i wycieczki rowerowe. Jeżeli nie przywieźliśmy ze sobą dwóch kółek z Polski, wystarczy wynająć je w punktach informacji turystycznej Tourinform i później oddać w tej samej lub innej wypożyczalni tej sieci. Ambitni rowerzyści mogą objechać cały Balaton (210 km), aby z każdej strony podziwiać zachwycającą panoramę ciemnych wzniesień górujących nad seledynową taflą jeziora.

Największym wzgórzem położonym niemal bezpośrednio nad brzegiem jest trapezowaty ostaniec o nazwie Badacsony (437,4 n.p.m.). Jeżeli przyjechaliśmy tu z ukochaną osobą, przed zdobyciem szczytu warto usiąść razem z nią na „Różanym kamieniu” (Rózsakő), głazie ozdobionym starymi napisami. Podobno ma to zagwarantować zakochanej parze, że zaręczy się ona w ciągu najbliższego roku. Jednak magiczny kamień posiada ponoć tak wielką moc, że siedząc na nim, wystarczy tylko pomyśleć o miłości swojego życia, aby spełniło się nasze marzenie o szybkim ślubie. Przed spoczęciem na chwilę na tym głazie musimy więc dobrze się zastanowić...

Aby aktywnie spędzić urlop, nie trzeba nawet opuszczać wybrzeża. Większe plaże wyposażone są w boiska do piłki nożnej i siatkówki plażowej. Natomiast z okolic kąpieliska w Hévíz startuje wieczorami balon, z którego rozpościera się zapierający dech w piersiach widok na całe jezioro.

Powiew historii
Wyjazdy nad Balaton mają długą tradycję - moda na nie rozpowszechniła się w pierwszych dekadach XIX w. Brzegi jeziora porastają szuwary, których przez długi czas nie usuwano. Dlatego też w pewnej odległości od wybrzeża tworzono sztuczne wyspy z budynkami kąpielowo-rozrywkowymi. Prowadziły do nich specjalne pomosty. Kopię takiego pawilonu można dziś zobaczyć na Plaży Miejskiej (Városi Strand) w Keszthely.

Samo miasto szczyci się także jednym z najwspanialszych zabytków Kotliny Panońskiej. Mowa tu o późnobarokowym pałacu rodziny magnackiej pochodzenia chorwackiego - hrabiów Festeticsów. Dzisiaj zwiedzającym udostępniono 20 urządzonych z przepychem komnat, z których w każdej dominuje inny kolor. Po obejrzeniu rezydencji możemy odpocząć w 42-hektarowym parku pałacowym w cieniu prastarych drzew. Wiele z nich pamięta jeszcze najbardziej znanego właściciela posiadłości Györgya (Jerzego) Festeticsa (1755-1819), który rozpoczął swoją świetlaną karierę w Wiedniu. Jednak w 1791 r., kiedy wydarzenia rewolucji francuskiej zatrzęsły całą Europą, opuścił on dwór cesarski i wrócił na swoje włości. W kraju wspierał węgierską oświatę, kulturę i literaturę. To on założył pierwszą wyższą szkołę rolniczą w Europie, której nadał nazwę Georgikon. Obecnie w budynku uczelni można zobaczyć wystawę poświęconą kulturze agrarnej na Węgrzech, łącznie z winiarstwem. Stare, dziwaczne maszyny rolnicze, a także XIX-wieczny ciągnik parowy uruchamiany z okazji największych świąt z pewnością zainteresują miłośników techniki. Z kolei w piwnicach pałacu Festeticsów znajdziemy muzeum winiarstwa i winotekę, a w jego oficynach - ekspozycję wspaniałych powozów oraz największą kolekcję modeli kolejowych w Europie Środkowej.

Balaton dla rodziny
W Keszthely powstało również wiele innych osobliwych muzeów. Nasze pociechy będą zachwycone nowo otwartym Muzeum Zabawek Vidor (Vidor Játékmúzeum), które obecnie jest największą tego typu placówką w Europie. Zebrano tu 10 tys. eksponatów z ostatnich stu lat. Poza tym w Keszthely znajduje się także Muzeum Lalek (Babamúzeum), ubranych w węgierskie stroje ludowe, Muzeum Marcepanu (Marcipán Muzeúm) wraz ze słodką makietą pałacu Festeticsów, Muzeum Automatów Muzycznych i Fonografów (Surber Zeneautomata és Fonográf Múzeuma) itd. Odwiedzenie któregoś z tych miejsc połączone z wizytą w kawiarni czy lodziarni na głównym deptaku w historycznym centrum miasta będzie ciekawym urozmaiceniem wakacji spędzonych nad brzegiem jeziora w otoczeniu pięknej przyrody.

Plaże (po węgiersku strandok) nad Balatonem są obecnie dostosowywane do potrzeb najmłodszych dzieci. Bez obaw możemy pluskać się z maluchami w płytkiej wodzie czy odwiedzić wraz z nimi pobliskie place zabaw. Na Plaży Miejskiej (Városi Strand) w Keszthely oraz na Diási Játékstrand w Gyenesdiás działają także baseny, zjeżdżalnie, trampoliny, wypożyczalnie rowerów wodnych itd. Poza tym istnieje możliwość oddania dzieci pod opiekę animatorów. W tym czasie rodzice mają szansę skorzystać z aerobiku wodnego lub po prostu zaznać chwili spokoju.

Rozrywka, SPA & Wellness
Wybrzeże Balatonu dostarcza rozrywki także wieczorem i w nocy. Już sama kąpiel w świetle zachodzącego słońca malującego na wodzie złote refleksy będzie niezapomnianym przeżyciem. Dla tych, którzy nie przepadają za opalaniem, to najlepsza pora na spacer wzdłuż malowniczego brzegu: powietrze i woda nawet wieczorem są rozkosznie ciepłe. Na mniejsze plaże wstęp jest wtedy bezpłatny. Na większych z kolei toczy się barwne życie nocne - bary, puby i kluby działają do wczesnego ranka, kiedy najbardziej wytrwali imprezowicze mogą znów ujrzeć na powierzchni jeziora magiczną grę promieni, tym razem, wschodzącego słońca.

Na osoby preferujące innego rodzaju rozrywki czekają koncerty z klasycznym repertuarem organizowane w historycznych wnętrzach pałacu Festeticsów lub festiwale muzyki jazzowej, folkowej czy alternatywnej, które odbywają się w Keszthely, Hévíz i Vonyarcvashegy czy nieco dalej w okolicach Kapolcs. Miłośnicy SPA & Wellness mogą zaś udać się do jednego z okolicznych kąpielisk termalnych. Kuszą one zarówno właściwościami leczniczymi, jak i atrakcjami parków wodnych. Najsłynniejsze pobliskie uzdrowisko Hévíz, położone nad naturalnym jeziorem termalnym, działa nieprzerwanie od końca XVIII w., pozostałe - Zalakaros, Zalaszentgrót i Kehidakustány - powstały przy okazji poszukiwań ropy naftowej i wody pitnej.

Ryba lubi pływać
Zanim Balaton stał się popularnym kierunkiem wyjazdów wśród wielbicieli kąpieli i rozrywki, jego wody przyciągały przede wszystkim rybaków. Dziś pozostałością po tamtych czasach jest halászlé, czyli mocno paprykowa zupa rybna. Nie zawsze bywa ona jednakowo ostra - wszystko zależy od tego, kto i dla kogo gotuje... Znawcy rozróżniają trzy rodzaje tej smacznej i bardzo charakterystycznej potrawy węgierskiej. Zupa znad Dunaju zawiera makaron i mięso ryby w całości. Wersja znad Cisy jest przecierana. Do halászlé znad Balatonu dodaje się ziemniaki, a przynajmniej część ryb, z których przygotowuje się to danie, musi być drapieżnych. Wykwintnie przygotowane okazy suma, szczupaka i króla „węgierskiego morza”, czyli sandacza, goszczą w jadłospisach każdej nadbalatońskiej restauracji i charakterystycznej, przykrytej strzechą z trzciny, madziarskiej gospody, zwanej csárda. Warto skosztować tu także potraw z dziczyzny, do których zwierzyny dostarczają okoliczne wzgórza i lasy. Na szczęście lokalny region winny obfituje w szczepy zarówno białe, jak i czerwone, więc do każdego dania znajdziemy odpowiedni trunek. Produkuje się tutaj i rieslingi, i muskaty. Zdecydowanie najsłynniejsze są jednak dwa szczepy: znany także z okolic pogranicza austro-węgiersko-słowackiego kékfrankos (blaufränkisch, frankovka modrá) z Badacsony oraz szürkebarát (po polsku „szary mnich”), lokalna odmiana pinot gris, rozpowszechniona nad Balatonem przez cysterskich zakonników. Bogata w minerały gleba wulkaniczna i mocne nasłonecznienie południowych stoków nadają winom niezapomniany charakter. Leżący nieco dalej na północ region Somló słynie z kolei ze szczepu, który jest uprawiany wyłącznie na Nizinie Panońskiej. Nosi on nazwę juhfark, czyli „owczy ogon” (określenie pochodzi od kształtu grona), a wytwarza się z niego trunek zwany „winem nocy poślubnej”. Podobno picie go zwiększa szansę na poczęcie syna.

Zachodni brzeg Balatonu śmiało może dziś konkurować z innymi popularnymi kierunkami wakacyjnymi w Europie. Zapewnia nie tylko wypoczynek na uroczych plażach i kąpiel w przyjemnie ciepłej wodzie. Oferuje nam również spotkanie z niepowtarzalną węgierską kulturą, co sprawia, że nigdzie indziej na świecie nie znajdziemy podobnego miejsca.