Kompleks Osówka

Do dziś przeznaczenie zespołu bunkrów, podziemnych korytarzy i sal nie zostało do końca wyjaśnione. Wiadomo, że Kompleks Osówka był częścią większego projektu o nazwie „Riese”, czyli „Olbrzym”.

W 1943 roku Niemcy zaczęli ponosić porażki militarne na kilku frontach, rozpoczęły się także intensywne bombardowania niemieckich miast. W celu ochrony przemysłu, przede wszystkim zbrojeniowego, powołano specjalny sztab, który miał się zająć wyszukiwaniem odpowiednich miejsc, takich jak stare kopalnie i jaskinie, do których można byłoby przenieść produkcję.

Część fabryk udało się przenieść w tego typu miejsca, resztę zakładów postanowiono ukryć pod ziemią, w specjalnie zbudowanych podziemnych schronach. Centrala Planowania we współpracy z Ministerstwem Zbrojeń miała zamiar wydrążyć łącznie 94 mln m³ podziemnych wyrobisk. Do pracy wykorzystano tysiące robotników przymusowych i więźniów obozów koncentracyjnych.

Inwestycję rozpoczęto w 1943 roku, jej ukończenie planowano na rok 1948, do maja 1945 roku zdołano wybudować 13 mln m³ podziemnych pomieszczeń, zlokalizowanych w różnych miejscach. Miało w nich znaleźć schronienie ponad 200 fabryk. W Górach Sowich wybudowano łącznie siedem podziemnych kompleksów, Osówka jest jedynym udostępnionym do zwiedzania.

Dokładne przeznaczenie Osówki nie jest znane. Jedna z teorii mówi, że przeniesiono tam niemieckie fabryki. Inna, że miała się tam znajdować główna kwatera Adolfa Hitlera lub dowództwa armii, floty, lotnictwa, czy ministerstwa propagandy. Jeszcze inna wersja mówi, że umieszczono tam tajne laboratoria lub zakład produkujący rakiety V1 i V2. Teorię o produkcji rakiet odrzucono, ponieważ Osówka jest na to zbyt mała.

Zwiedzanie
Kompleks składa się z części naziemnej i podziemnej. Część naziemna to dwa bunkry: „Kasyno” i „Siłownia”, część podziemna to kilka sztolni zawierających w sobie labirynt korytarzy i hal o różnej wielkości. Osówkę zwiedza się z przewodnikiem, dostępnych jest kilka opcji zwiedzania:

Trasa historyczna - turyści zapoznają się z historią powstania podziemnych kompleksów w Górach Sowich, techniką drążenia podziemnych tuneli, oglądają zdjęcia, ekspozycję, na której można zobaczyć uzbrojenie z czasów wojny, halę z oryginalnymi szalunkami z 1944 roku oraz kilka scenografii z filmów kręconych w Osówce. Trasa ta nie nastręcza większych trudności, obejmuje tylko część podziemną kompleksu.

Trasa ekstremalna - obejmuje trasę historyczną plus przejażdżkę łodzią desantową, przejście przez tak zwany chodnik poszukiwaczy skarbów, który pokonuje się systemem pomostów, kładek oraz mostu zawieszonego nad wodą. Podczas zwiedzania turyści spotykają strażnika podziemi oraz znajdują stare, pochodzące za czasów wojny, przedmioty.

Trasa „Ekspedycja Riese” - obejmuje część nadziemną i podziemną, zawiera mnóstwo atrakcji dodatkowych, miedzy innymi: przejażdżkę łodzią desantową, pokonanie wiszącego mostu i zalanego chodnika, zagadki i zadania historyczne.

Trasa edukacyjna - dedykowana najmłodszym. Dzieci, oprócz historii kompleksu poznają ciekawe historie związane ze światem roślin, zwierząt i podziemi, przewidziane są różnego rodzaju gry i zabawy edukacyjne, na przykład samodzielne wykonywanie figurek zwierząt zamieszkujących Góry Sowie.

Osówka jest udostępniona do zwiedzania przez cały rok, od poniedziałku do niedzieli. Wewnątrz temperatura wynosi około +6 stopni, dlatego latem trzeba zabrać ze sobą coś ciepłego. Trasa historyczna jest łatwa do pokonania, trasa ekstremalna i „Ekspedycja Riese” wymaga sprawności fizycznej. Największą zaletą Osówki jest niewątpliwie jej tajemniczość. Jest to idealne miejsce dla osób pasjonujących się historią, militariami lub po prostu lubiących niewyjaśnione historie.