Autostrady w Chorwacji

Sieć dróg łączy główne ośrodki miejskie kraju i najpopularniejsze wśród turystów miejscowości wypoczynkowe nad morzem, jeziorami oraz w górach. Chorwackie autostrady, poza kilkoma wyjątkami, są z założenia płatne. Ich łączna długość przekracza obecnie 1250 km, a w planach są kolejne setki kilometrów do wybudowania.

Zgodnie z obowiązującym prawem, podobnie jak w Polsce, dopuszczalna maksymalna prędkość na autostradzie w Chorwacji wynosi 130 km/h. Dopuszcza się jednak 10% tolerancję. Na poszczególnych odcinkach mogą natomiast występować ograniczenia prędkości, rzadko kiedy poniżej 80 km/h. Droga ma przynajmniej po dwa pasy w każdą stronę (czasami trzy) oraz jeden dodatkowy pas awaryjny. Budową jak i utrzymaniem poszczególnych nitek zajmuje się głównie państwowa instytucja znana jako Hrvatske autoceste, a także trzech innych koncesjonariuszy (Autocesta Rijeka - Zagreb, Autocesta Zagreb - Macelj, BINA Istra). Autostrady oznaczane są znakiem bardzo podobnym do ich polskiego odpowiednika, tyle że na zielonym - a nie na niebieskim tle.

Drogi ekspresowe generalnie nie są płatne, za wyjątkiem tuneli i mostów, za które pobierana jest oddzielna opłata. Płatności za autostrady można dokonać w miejscowej walucie - kunie, euro lub przy użyciu karty kredytowej (American Express, Master Card, Diners, Visa, Maestro). Czasami dopuszcza się również wystawienie czeku. Opłatę uiszcza się bądź przy wyjeździe z autostrady na podstawie pobranego przy wjeździe biletu, bądź też od razu, za z góry określony odcinek (gł. dotyczy to przejazdu tunelami, mostami i wiaduktami). Cena biletu zależy od kategorii pojazdu, odcinka i administratora. Nie pobiera się natomiast opłaty na obwodnicy Zagrzebia łączącej kilka autostrad. Przykładowa cena przejazdu dla samochodu osobowego na autostradzie A1, na odcinku o długości 378 km Zagrzeb - Dugopolje (zjazd do Splitu), wynosi 157 kuny (83,51 zł). Ponadto na wszystkich trasach występują liczne punkty usługowe: stacje benzynowe, sklepy, restauracje, motele, serwisy techniczne, niekiedy nawet punkty informacji turystycznej wraz z dostępem do Internetu, usług bankowych, itp. Jako że większość autostrad prowadzi przez piękne krajobrazy, nie brak także specjalnie przygotowanych punktów widokowych.

Pierwszy odcinek powstał w 1972 roku między Zagrzebiem a Karlovacem i stanowi dziś fragment autostrady A1. W ciągu ostatniej dekady nastąpiła gwałtowna rozbudowa wszystkich innych tras zaspokajając z roku na rok potrzeby komunikacyjne coraz większej liczby mieszkańców. Rozwój infrastruktury wpłynął też pozytywnie na dynamiczny rozkwit turystyki tego pięknego bałkańskiego kraju.

Autostrada A1: 475 km (454,5 km obecnie)
Najdłuższa autostrada w Chorwacji, budowana w ekspresowym wręcz tempie. Poza wspomnianym powyżej początkowym odcinkiem prace są prowadzone konsekwentnie od początku XXI wieku. Wiedzie ona z Zagrzebia przez miejscowości: Karlovac, Bosilijevo, Ogulin, Brinje, Žuta Lokva, Otočac, Perušić, Gospić, Gornja Ploča, Sveti Rok, Maslenica, Posedarje, Zadar, Benkovac, Pirovac, Skradin, Šibenik, Vrpolje, Prgomet, Vučevica, Dugopolje (Split), Bisko, Blato na Cetini, Šestanovac, Zagvozd, Ravča - mijając po drodze 30 zjazdów na inne drogi ekspresowe i krajowe.

Na czerwiec tego roku (2011) planowane jest natomiast otwarcie kolejnego odcinka do Vrgoraca, a w dwa lata później ta autostrada powinna być już kompletna. Kolejne jej części prowadzić mają do miejscowości Ploče i Metković. Docelowo natomiast, prawdopodobnie, zostanie przedłużona jeszcze do Dubrovnika, a być może nawet do granicy z Bośnią i Hercegowiną oraz Czarnogórą. Po drodze występują liczne ograniczenia prędkości do 100 km/h. Autostrada zapewnia doskonały dojazd do większości parków narodowych i obiektów wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO oraz popularnych nad adriatyckich kurortów. Prowadzi równolegle wzdłuż wybrzeża i przez obszary górskie. Wymagała wzniesienia kilkuset mostów, wiaduktów i tuneli. Średni dzienny ruch szacowany jest na nieco ponad 31 tys. pojazdów (wg średniej z obliczeń rocznych). Wzrasta do 53 tys. w okresie wakacyjnym.

Autostrada A2: 60 km
Autostrada A2 jest stosunkowo krótką drogą wybudowaną w północnej części kraju, w regionie Zagorje. Od czterech lat łączy stolicę Chorwacji Zagrzeb z przejściem granicznym ze Słowenią, blisko wsi Macelj. Jest płatna za wyjątkiem odcinka stanowiącego obwodnicę Zagrzebia. Jakkolwiek jest krótka - liczy sobie zaledwie 60 km, jej budowa okazała się być wielkim wyzwaniem, gdyż, z uwagi na kłopotliwą do budowy dróg rzeźbę terenu, potrzebowała aż sześciu tunelów i dziewięciu wiaduktów. Jej utrzymaniem zajmuje się spółka Autocesta Zagreb-Macelj. Na najbliższe dwa lata planowane jest przedłużenie drogi do Mariboru, już na terytorium Słowenii, jako A4. Jej dzienne obciążenie jest zdecydowanie mniejsze niż A1. W okresie wakacyjnym natomiast wzrasta nawet dwukrotnie.

Autostrada A3: 306,5 km
Autostrada A3 biegnie od granicy ze Słowenią do granicy z Serbią przez stolicę kraju Zagrzeb. Większość ważniejszych miejscowości na jej trasie leży wzdłuż rzeki Savy. Jest ważnym korytarzem łączącym kraje Unii Europejskiej z Bałkanami. Podobnie jak inne autostrady stanowi ważny element rozwoju gospodarki regionu. Zapewnia bezkolizyjne skrzyżowania i zjazdy na: A1, A2, A4, A5.

Autostarda jest już w pełni ukończona. Miejscowości na trasie: Bobovica, Sveta Nedjelja, Jankomir, Lučko, Buzin, Kosnica, Ivanja Reka, Rugvica, Kutina, Novska, Nova Gradiška, Lužani, Babina Greda, Županja, Spačva, Lipovac. W czasach byłej Jugosławii stanowiła fragment tzw. Autostrady Braterstwa i Jedności, która łączyła 4 z 6 historycznych krajów tego państwa. Współcześnie jest częścią europejskiej drogi E70 Boredeaux - Bukareszt.

Autostrada A4: 97 km
Autostrada A4 łączy Zagrzeb z miastem Varaždin i przejściem granicznym z Węgrami, skąd dalej trasa biegnie do Budapesztu. Mija wiele chorwackich miast i doprowadza do stolicy dwie inne autostrady. Ma 12 zjazdów i 3 miejsca przeznaczone do odpoczynku. Miejscowości na trasie: Goričan, Čakovec, Ludbreg, Varaždin, Novi Marof, Breznički Hum, Komin, Sveta Helena, Popovec, Kraljevečki Novaki, Ivanja Reka.

Autostrada A5: 89 km (w budowie)
Autostrada Slawonika prowadzi przez Slawonię łącząc granicę węgierską z granicą bośniacką, mijając po drodze miasto Osijek. Nie jest jeszcze w pełni ukończona, co powoduje, że tymczasowo bezpośredni dojazd do obydwu państw odbywa się przy wykorzystaniu dróg krajowych. Planowane pełne otwarcie będzie miało miejsce za dwa lata. Zapewni wówczas połączenie północnej Slawonii oraz granicy węgierskiej z autostradą A3. Ważne dla kraju miasto Osijek zyskało, dzięki wzajemnie krzyżującym się autostradom, szybkie połączenie ze stolicą. Miejscowości na trasie: Osijek, Čepin, Đakovo, Sredanci.

Autostrada A6: 80 km
Fragment drogi łączący stolicę kraju z największym miastem portowym - Rijeką, na północy kraju. Wschodni jej kraniec przechodzi w autostradę A1 prowadzącą prosto do Zagrzebia. Prowadzi głównie przez Górski Kotar mijając po drodze park narodowy i liczne kurorty. Trasa zarządzana jest przez Autocesta Rijeka Zagrzeb. Przebieg: Bosiljevo, Vrbovsko, Ravna Gora, Delnice, Oštrovica, Čavle, Orehovica.

Autostrada A7: 103,5 km
Autostrada łączy port w Rijece z innymi autostradami i graniczącą ze Słowenią miejscowością Rupa. Wiedzie przez wiele kurortów wypoczynkowych nad Adriatykiem. Większość autostrady jest niepłatna. Jej operatorem jest Autocesta Rijeka - Zagreb. Przebieg trasy: Rupa - granica ze Słowenią, Jurdani, Matulii, Orehovica, Sveti Kuzam. W przyszłości także: Meja i Križišće.

Autostrada A8: 64 km (w przebudowie)
Obecnie znana bardziej jako dwupasmowa droga szybkiego ruchu w zachodniej części kraju Istrii. W niedalekiej przyszłości ma stać się pełnoprawną autostradą za sprawą trwającej przebudowy. Łączy Kanfanar, nieopodal Rovinj, z Matulji koło Rijeki. Mimo to, już teraz zdecydowana większość skrzyżowań ma charakter bezkolizyjny. Droga jest obecnie jeszcze całkowicie bezpłatna, za wyjątkiem opłaty za przejazd liczącym 5 km tunelem Učka. Szosa zapewnia dogodne połączenia z większością dróg krajowych prowadzących do lokalnych miejscowości turystycznych, a w przyszłości także z autostradami A7 i A9. Przewidywane ukończenie prac przypada na lata 2012-2014. Jej administratorem jest Autocesta Rijeka - Zagreb. Na trasie: Kanfanar, Žminj, Rogovići, Lupoglav, Vranja, tunel Učka, Opatija, Matulji.

Autostrada A9: 81 km
Najbardziej na zachód wysunięta autostrada przecinająca Istrię z północy na południe. Na północ od Kanafaru przejazd jest bezpłatny, jako że odcinek ten nie jest jeszcze oficjalnie uznany za autostradę. Wyjątkiem od tego jest przejazd mostem przez rzekę Mirnę. Południowa część jest już jednak w pełni płatna. Dostęp do niej zapewnia kilka dróg dojazdowych z pobliskich miejscowości. Planowane jest połączenie, poprzez słoweńską drogę H5, portowych miast Koper (Słowenia) i Pula (Chorwacja).

Administratorem jest Autocesta Rijeka - Zagreb. Przebieg: Umag, Buje, Nova Vas, most Mirna, Višnjan, Baderna, Medaki, Kanfanar, Vodnjan, Pula.

Autostrada A10: od 4,5 km do 21 km (planowana)
Ta króciutka, bo licząca zaledwie niecałe 5 km autostrada ma połączyć dwie autostrady A1: chorwacką i bośniacką. Będzie stanowiła wówczas ostatni odcinek drogi europejskiej E73. Niewykluczone, że autostrada ta zostanie przedłużona również do nad adriatyckiego Ploče. Planowany jej przebieg: przejście graniczne w Metković, Kula Norinska, (Split, Ploče). Wstępne plany jej ukończenia mówią o połowie 2013 roku.

Autostrada A11: 46 km (w budowie)
Autostrada w środkowej Chorwacji, częściowo jeszcze w trakcie budowy. Jej trasa przebiega na linii Sisak przez Veliką Goricę do Zagrzebia, a jej głównym celem jest odciążenie ruchu obwodnicy Zagrzebia, z której korzystają mieszkańcy południowych okolic stolicy kraju. Ma to rozładować wielogodzinne korki w czasie godzin szczytu komunikacyjnego. A11 stała się swego czasu obiektem kontrowersji wywoływanych przez różne grupy interesu, w tym m.in. ekologów i lokalnych polityków. W połowie bieżącego roku ma być w pełni ukończona, tymczasem niewykluczone jest także kontynuowanie jej trasy w przyszłości do miast: Bihać i Velika Kladuša, tworząc w ten sposób dogodne połączenie z Banja Luką i Sarajevem w Bośni i Hercegowinie. Wymagałoby to jednak kolejnych ogromnych nakładów finansowych i społecznej akceptacji. Jej koncesjonariuszem jest Autocesta Rijeka - Zagreb. Przebieg trasy: Zagrzeb, Velika Gorica, Buševec, Lekenik, Sisak, Mošćenica.

Autostrada A12: 86 km (w budowie)
Na północny wschód od Zagrzebia planowana jest autostrada A12, która poprowadzi do miasta Vrbovec, odległego od stolicy o 32 km. Budowana jest odcinkami. Obecnie funkcjonujący wynosi zaledwie 23 km i obowiązuje jako droga ekspresowa między A4 a wschodnią stroną Vrboveca. Rozważane jest przedłużenie jej aż do granicy z Węgrami. Zarządcą są Hrvatske ceste. Przebieg autostrady: Sveta Helena, Vrbovec, Dubrava, Cugovec, Sokolovac. Prace mają ukończyć się w tym bądź przyszłym roku.

Autostrada A13: 86 km (w budowie)
Autostrada poprowadzi od miasta Vrbovec na wschód - do Bjelovaru i Virovitcy, i dalej, do granicy z Węgrami przy Terezino Polje. Ma stanowić odgałęzienie A12. Jest budowana odcinkami. Obecnie nie jest otwarty żaden z nich. Autostrada najprawdopodobniej zostanie ukończona w 2013 roku.