Albania - Berat, Vlora, Apollonia - relacja z wakacji

W środkowej części Albanii odwiedziliśmy Berat, Vlorę i antyczną Apollonię. Pierwsze 90 km trasy przejazdu z Tirany przez Durres, w kierunku Beratu nie budziło większych zastrzeżeń. Droga co prawda wąska, bez poboczy, ale dwupasmowa, dało się jechać. Jednak od chwili koniecznego zjazdu w lewo, w boczną drogę, jedyną prowadzącą do Berat, oczy zaczęły wychodzić nam z orbit, a to po prostu zaczęła się ta „prawdziwa” Albania... Ostatnie 50 km do Berat - to już odcinek tak nędznej drogi, że przejazd możliwy był ze średnią prędkością 25-30 km/h. Dla przeciwwagi niedogodności jazdy, mieliśmy przed sobą imponujący obraz raczej płaskiego terenu, który w oddali zamyka pasmo ośnieżonych szczytów górskich, z wierzchołkiem góry Tomor (wys. ok. 2500 m. n.p.m.) dominującej nad miastem Berat. Wreszcie, uff, dojechaliśmy do celu, bez utraty koła.

Zwiedzanie rozpoczynamy od twierdzy (wraz z otaczającymi ją najstarszymi uliczkami i muzeum znajdującym się wewnątrz zabytkowej cerkwi); następnie spacerkiem udajemy się do dolnej części miasta, zwiedzając po drodze jeszcze muzeum etnograficzne. Spacerując rozglądamy się z zaciekawieniem wokół, na te stareńkie domeczki, zaułki, podwórka...

Berat to jakby inna czaso-przestrzeń. Głęboka przeszłość zatrzymana dla współczesności. Nic dziwnego, że to „miasto-muzeum” w roku 2008 zostało wpisane na listę UNESCO. Nazywane jest też miastem „tysiąca okien” - z racji gęstej zabudowy tarasowej, na zboczu góry. Patrząc od dołu można mieć wrażenie mnogości okien...

Ale Berat to nie tylko historia. Dzisiaj jest to jedno z większych miast albańskich (ok. 65 tys. mieszkańców), również ośrodek uniwersytecki.

Z kolei Vlora - duże miasto portowe (drugie co do wielkości i ważności - po Durres). Moje pierwsze wrażenie we Vlorze to dwa oblicza miasta: zupełnie nowa, od ok. 10 lat budowana i nadal rozbudowywana, reprezentacyjna część (tu są głównie hotele) i ta z poprzedniej epoki, stara, obsypująca się część zabudowy, jednak tętniąca autentycznym życiem. Dla Albańczyków to również, a może przede wszystkim miasto o historycznym znaczeniu. Vlora słynie głównie jako miejsce, gdzie proklamowano niepodległość Albanii w roku 1912. I właśnie tu mieści się ich najważniejsze Muzeum Niepodległości i wielki pomnik niepodległości.

W bliskiej okolicy miasta Fier można dotrzeć - (dróżką jeszcze węższą niż ta do Berat), mijając liczne tu, przydrożne bunkry - do rejonu antycznych zabytków archeologicznych - Apollonii. A tu, przemieszczając się pomiędzy ruinami, ocieramy się o jeszcze dalszą historię...

BERAT
Twierdza Kalaja Berami - na wzniesieniu ponad miastem.

Cerkiew - Zaśnięcia NMP - z X wieku, w obrębie twierdzy. Była ona do r. 1986 czynna, jako główna katedra kościoła prawosławnego w Albanii, dopiero po zbudowaniu nowej cerkwi, na dole, w mieście, tę zabytkową cerkiew zmieniono w muzeum. Zachowany jest tu oryginalny ikonostas z 1776 r. Trzy centralnie umieszczone ikony są autorstwa cenionego tu, miejscowego pisarza ikon - Onufrego z Beratu i pochodzą z XVI w., pozostałe są późniejsze, innych autorów.

Poza cennym ikonostasem, na terenie cerkwi zlokalizowane jest Muzeum Ikon. Eksponowane są tu autentyczne ikony powstałe w okresie od XIV do XIX wieku. W muzeum, oprócz ikon wystawione są rozmaite przedmioty liturgiczne, wytwarzane w Beracie, w XVIII-XIX w.

Muzeum Etnograficzne - w dolnej, tj. zasadniczej części miasta. Muzeum mieści się w typowym domu albańskim, gdzie poziom parteru stanowi miejsce pracy, natomiast część mieszkalna rozpoczyna się od I piętra wzwyż. Oczywiście liczba i wielkość pomieszczeń uzależniona jest od zasobności właścicieli; dla muzeum wybrano okazały dom, pozwalający przedstawić bogactwo wyposażenia.

APOLLONIA
Rozległy teren archeologiczny, kierowany głównie przez francuskie misje badawcze, obejmujący starożytne miasto portowe, słynące z targu niewolnikami. Źródła podają, że swego czasu kształcił się tu również Juliusz Cezar.

Na terenie chronionych wykopalisk zobaczyć można m.in.: antyczny amfiteatr, fragmenty świątyni Artemidy - z przełomu I/II w. p.n.e., fragmenty budynku konsula i biblioteki.

W pobliżu wykopalisk znajduje się udostępniony dla zwiedzających, a równocześnie czynny dla miejscowych, prawosławny obiekt sakralny: monastyr Najświętszej Maryi Panny.

VLORA

• Muzeum Niepodległości,
• Pomnik na centralnym placu miasta,
• Plac 4 Bohaterów - w starej części miasta,
• Plaża :)