Polska - wschodnie klimaty - relacja z wakacji

Człowiek, który kocha podróże narażony jest bezustannie na działanie różnych pól magnetycznych - bo rozmaite miejsca przyciągają jak magnes jego myśli, marzenia, a w końcu i jego ciało wraz z częścią dobytku, czyli bagażem. Dla mnie jednym z takich magnesów, działających szczególnie silnie w dłuższe weekendy, jest Polska wschodnia. A konkretnie - Lubelszczyzna i Podlasie.

Nie zawsze przecież chcemy spędzać czas w kurortach, wśród tłumów mówiących wszystkimi językami Wieży Babel, mrużących oczy w drapieżnym słońcu. Czasem potrzebny jest nam jakiś mały i spokojny „koniec świata”, gdzie jest cień, szumi las i woda, a ludzi spotyka się rzadko. A Polska wschodnia to taki właśnie „koniec świata”. To malownicze łąki i pola, to ciekawe (zwłaszcza dla miłośnika przyrody) rozlewiska i piękne, spokojne rzeki, wreszcie - to wspaniałe, bogate lasy. Nie mniej godne uwagi są biedne wioski i urocze miasteczka, z drewnianą architekturą i mnóstwem zabytków, i z nowszymi, albo z całkiem zapomnianymi cmentarzami.

Najczęściej jeżdżę na Roztocze. Roztoczański Park Narodowy, Puszcza Solska i Szczebrzeszyński Park Krajobrazowy to z pewnością miejsca, w których można spędzać czas aktywnie i po zbyt długiej zimie nabrać sił i ochoty na różne wakacyjne wyprawy. Wędrówki po lasach, wycieczki rowerowe, kajakowe włóczęgi po spokojnych wodach - oto co można tam robić. Spacer przez wyjątkowy rezerwat „Szumy na Tanwi”, wędrówki po malowniczych wąwozach lessowych w okolicy Szczebrzeszyna, przejazd rowerem przez wspaniałe lasy Roztoczańskiego PN, czy wycieczka samochodowa szlakiem starych, drewnianych cerkwi - to coś, co powinno każdemu przypaść do gustu.

Czasami bywam tam, gdzie żaby kumkają najgłośniej, czyli na Polesiu. Poleski Park Narodowy to gratka dla przyrodnika - na tamtejszych śródleśnych rozlewiskach można znaleźć różne rośliny drapieżne, wiele gatunków storczyków, a na jesieni także moc żurawin i grzybów, których nie wolno zbierać (ale miejscowa ludność lekceważy sobie ten zakaz).

Ostatnio byłam też na Podlasiu, w Puszczy Białowieskiej, pięknej, słynnej i przyciągającej turystów nie tylko z Polski, ale także z innych krajów Europy. Przy okazji zwiedziłam Białowieżę, obejrzałam kilka uroczych wsi w okolicy i wdepnęłam do słynnego baru „U Wołodii” w Hajnówce. Gorąco polecam wszystkim!

Zapraszam do obejrzenia galerii zdjęć z moich wypadów w tamte strony w ciągu dwóch ostatnich lat.

Roztocze, Polesie, Podlasie... Napiszę tylko o tym, co sama widziałam - aczkolwiek zakątków do odwiedzenia jest we wschodniej Polsce tyle, że na wołowej skórze by nie spisał. Istne pole popisu dla odkrywców!

ROZTOCZE


Roztoczański Park Narodowy

• około 10 km przejazd przez park trasą rowerową z Górecka Starego do Zwierzyńca, jedzie się przez osadę Florianka, gdzie można zwiedzić małe muzeum (poza sezonem wakacyjnym wizyta po uzgodnieniu) i z bliska przyjrzeć się konikom polskim, a na wiosnę obserwować w stawie hodowlanym traszki i żaby moczarowe; rowery można wypożyczyć w Zwierzyńcu;
• krótka piesza wycieczka ze Zwierzyńca nad Stawy Echo, gdzie często pojawia się na groblach malownicze stado koników polskich;
• wędrówka przez leśne ostępy jednym z wybranych szlaków pieszych; polecam szlak ze Zwierzyńca na Bukową Górę (to śliczny rezerwat) z powrotem przez Stawy Echo; natomiast najbardziej dziko jest w Majdanie Kasztelańskim, od wsi idzie się przez cudowny las starym nasypem kolejowym.
• Park Krajobrazowy Puszcza Solska: obowiązkowa jest wędrówka szlakiem przez rezerwat „nad Tanwią” chroniący malownicze niskie progi skalne (tzw. szumy) na rzece. Dobre na każdą porę roku. Poza tym można eksplorować leśne drogi pieszo lub rowerem. Można również wypożyczyć kajaki i udać się na mały spływ z przeszkodami rzeką Tanwią.

Szczebrzeszyński Park Krajobrazowy

Jest to dość gęsta sieć wąwozów lessowych, a godne polecenia są:

• wędrówka urokliwymi wąwozami szlakiem przez Las Cetnar, który startuje z Kawęczynka i robi pełną pętlę;
• spacer wąwozem w Topólczy, do którego wchodzi się naprzeciwko kościoła;
• wizyta w Szczebrzeszynie, jedynym mieście parku, gdzie dla zaznania chwili refleksji warto pójść na duży, malowniczy, zarośnięty i zapomniany kirkut (odwiedzany nawet przez wycieczki z Izraela), zresztą samo miasteczko jest ładne, pełne rozmaitych budowli sakralnych służących różnym wyznaniom.
• Zwierzyniec: barokowy kościół na wodzie pw św. Jana Nepomucena (wnętrze nie rzuca na kolana, ale z zewnątrz jest ładny, zwłaszcza nocą), browar (tu raczej degustacja niż zwiedzanie), poza tym z miasteczka wychodzą fajne szlaki np. nad Stawy Echo, do Florianki, lub na Bukową Górę. Warto też obejrzeć kirkut (żydowski cmentarz) w Zwierzyńcu - nie jest może zbyt ładnie położony, ale ma dobrze zachowane macewy (żydowskie nagrobki).

Cerkwie drewniane

W stanie dobrym lub bardzo dobrym, cieszącym oko i duszę, są:

• Gorajec, zbud. 1594 rozbud. 1903;
• Radruż - pw. św. Mikołaja Cudotwórcy, 1931, b. cenny zabytek;
• Hrebenne - pw. św. Mikołaja, 1685, cenny zabytek;
• Chotylub, zbud. 1888, rest. 1984;
• Moszczanica - pw. Św. Michała Archanioła, 1719;
• Łówcza, zbud. 1799, rozbud. 1899;
• Młyny, 1733, później przebudowywana;
• Wola Wielka - pw. Opieki Matki Bożej, 1755;
• Rudka k. Sieniawy - pw. Zaśnięcia NMP, 1693, potem nieco przebudowana.

• Miękisz Stary - p.w. Opieki NMP;
• Nowe Brusno, pw. św. Praskewii, 1790;
• Opaka - pw. Narodzenia NMP, 1895, resztki po spaleniu. Cerkwi na Roztoczu jest, rzecz jasna, dużo więcej.

Inne atrakcje

• Zagroda Guciów na trakcie Zwierzyniec - Krasnobród, ciekawe miejsce, skrzyżowanie skansenu, galerii, gospody i salki koncertowej, kuchnia regionalna, wiejska, muzyka na żywo różna, m.in. ludowa;
• spływ kajakowy Wieprzem - rzeka meandruje cudnie wśród łąk i pól, przyjemna jest kąpiel w niej.

POLESIE


Poleski Park Narodowy

Najładniejszy jest szlak pieszy przez lasy, torfowiska i mokradła „Dąb Dominik”; dla ludzi z pasją ornitologiczną stworzono ścieżkę „Perehod”, gdzie wczesnym rankiem można ukryć się w specjalnym obserwatorium i fotografować naszą awifaunę; ścieżka „Spławy” jest z kolei odpowiednia dla osób zainteresowanych przyrodą różnego rodzaju mokradeł, bardzo przyjemnie wędruje się przez bagna, rozlewiska i lasy po długich drewnianych pomostach. Ornitolodzy powinni też zajrzeć na Bagno Bubnów - już z oddali słychać tam ptasi rejwach. Warto odwiedzić też Ośrodek Ochrony Żółwia Błotnego w Urszulinie, gdzie z bliska można obejrzeć żyjące w Polsce żółwie, wpisane do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt i dowiedzieć się, w jaki sposób człowiek może chronić ten zagrożony gatunek. W Załuczu znajduje się natomiast niewielkie Muzeum Poleskiego PN, gdzie poza zagadnieniami przyrodniczymi dotyczącymi parku można zapoznać się z kolorowym wnętrzem tradycyjnej poleskiej chaty.

Włodawa

Nazywana „miastem trzech kultur”, tj. kultury katolickiej, prawosławnej i żydowskiej. Do zwiedzania piękna barokowa bazylika pw. św. Ludwika oraz bardzo ciekawe Muzeum Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego ze stałą wystawą poświęconą historii i kulturze włodawskich Żydów. Muzeum urządzono w starej synagodze, która sama w sobie jest zabytkiem i zawiera piękną szafę ołtarzową z prawie 100-letnimi polichromiami, jedną z najlepiej zachowanych w Polsce. Murowana, zabytkowa cerkiew prawosławna jest zwykle zamknięta, lecz warto poprosić o klucz w kancelarii parafialnej, gdyż wewnątrz znajduje się cenny ikonostas (moim zdaniem nie jakoś specjalnie urodziwy, ale to tylko zdanie laika). W mieście jest jeszcze tzw. „czworobok”, czyli dawne kramy i jatki z XVIII w. - budynek o ciekawej architekturze, z nietypowym dziedzińcem, na którym zgodnie z legendą odbywał się pojedynek między Wołodyjowskim a Bohunem (lub - wg innych - Kmicicem).

Inne atrakcje

• we wsi Zawadki można obejrzeć tradycyjne chaty poleskie;
• w Babsku znajduje się stary cmentarz prawosławny, gdzie wśród leśnych zarośli odnajdujemy stare, zapomniane groby drewniane i murowane - aby tam dotrzeć, trzeba przejść przez nowszą część cmentarza widoczną z drogi;
• Skansen Kultury Materialnej Chełmszczyzny i Podlasia w Holi - drewniane chałupy, wiatrak koźlak, cerkiewka z pięknym wyposażeniem, stary cmentarz, miejsca na piknik, tylko na telefon.

PODLASIE


Białowieski Park Narodowy

Chroni najstarszy, najlepiej zachowany nizinny las naturalny w Europie i jest odwiedzany przez naukowców, fotografów i turystów z całego świata. Do odwiedzenia koniecznie! Najpiękniej jest na wiosnę i na jesieni, ale lato i zima także nie rozczarują. Chyba najprzyjemniej zwiedza się puszczę rowerem - polecam obręb ochronny Hwoźna. Jednak najwspanialszy, taki prawdziwie puszczański i dziki, jest obszar ochrony ścisłej, gdzie można iść tylko z przewodnikiem po uprzedniej rezerwacji (wyjście z PTTK w Białowieży). I naprawdę warto - polecam iść na ten dłuższy spacer (do wyboru dwie trasy). Ciekawy jest tzw. Rezerwat Pokazowy Żubrów w Białowieży (czy raczej leśne mini-ZOO), gdzie można przyjrzeć się zwierzętom żyjącym w puszczy.

Białowieża

• Park Pałacowy z XIX w., zaprojektowany z rozmachem, z ogrodem w stylu angielskim i zabytkowymi zabudowaniami;
• Muzeum Przyrodniczo-Leśne;
• cerkiew murowana pw. św. Mikołaja Cudotwórcy z 1895, gdzie można obejrzeć b. rzadko spotykany ikonostas z chińskiej porcelany;
• skansen budownictwa podlaskiego;
• stacja kolejowa Białowieża Towarowa z pocz. XIX w., obecnie nieczynna, mieści się w niej stylowa i smakowita Restauracja Carska; jest to jeden z tzw. „zabytków zadbanych”.

Hajnówka

Polecam dwa miejsca, zupełnie różne:

• Sobór Św. Trójcy, jest to bardzo nowoczesna, ciekawa architektonicznie cerkiew prawosławna, w której odbywają się co roku festiwale i przeglądy muzyki cerkiewnej;
• Bar „U Wołodii” - obecnie jest mini-skansenem komunizmu i nie prowadzi sprzedaży napojów, zwiedza się za „co łaska” wręczone właścicielowi, który chętnie opowiada o swojej kolekcji „leninaliów” i smutnej historii całego przedsięwzięcia.

Cerkwie drewniane

Na Podlasiu cerkwi są dosłownie setki, a wiele z nich odmalowano i z daleka już ściągają wzrok intensywnymi kolorami, z reguły w gamie niebo-morze. W rejonie Puszczy Białowieskiej polecam wsie:

• Puchły (piękna, niebiesko-zielona),
• Łosinka (wielokolorowa, okazała, a przy okazji - na cmentarzu w Łosince ładna kaplica z bardzo malowniczym cmentarzem prawosławnym zarośniętym trawą „po pas”),
• Pasynki (rajsko błękitna),
• Dubicze Cerkiewne (błękitno-szara),
• Rajsk (niebiesko-szmaragdowa, przeniesiona spod Chełma).

Szlak Otwartych Okiennic
Trasa przez podlaskie wsie (przede wszystkim Trześciankę, Puchły i Soce) z zachowaną tradycyjną, drewnianą architekturą domów mieszkalnych.

Inne atrakcje

• Miejsce Mocy - tajemnicze skupisko dziwnie ukształtowanych drzew plus kamienny krąg, a co to jest? Prawdopodobnie starosłowiańskie miejsce kultu; radiesteci podobno wykrywają tam silne promieniowanie;
• cmentarzysko Hrabniak, wczesnośredniowieczne, z kurhanami z X-XII w. - w połowie drogi między Czyżami a Zbuczem należy skręcić w polną drogę do nieco oddalonego lasu;
• wczesnośredniowieczne grodzisko Okopy - dobrze widoczne z szosy Bielsk P. - Hajnówka;
• skansen Sioło Budy z drewniana architekturą podlaską.