Kolej wąskotorowa w Środzie Wielkopolskiej

Jedną z niewielu już niestety takich linii kolejowych jest powiatowa kolej wąskotorowa w Środzie Wielkopolskiej. Jej budowę rozpoczęto w 1898 roku, a oddano do eksploatacji w 1902. Licząca 59 kilometrów długości trasa prowadziła z miejscowości Kobyle (obecnie dzielnica Poznania) przez Tulce, Krerowo, Szlachcin, Środę Wielkopolską do Zaniemyśla. Od linii podstawowej odchodziły liczne bocznice prowadzące do majątków ziemskich, dzięki którym można było przewozić płody rolne do Poznania.W roku 1949 kolejkę przejęły Polskie Koleje Państwowe. Niestety, w latach 60-tych i 70-tych likwidowano coraz więcej odcinków tej wąskotorówki.

Jako kolej dojazdowa, ciuchcia pojechała tutaj ostatni raz 10 czerwca 2001 roku. Było to poprzedzone wieloma staraniami ówczesnych władz mającymi na celu likwidację kolejki. Dopiero w latach 90-tych zaczęto doceniać wąskotorówkę jako jedyną w Polsce kolej obsługiwaną wyłącznie przez trakcję parową. Turyści - polscy i zagraniczni - zamawiali kilkadziesiąt dodatkowych przejazdów rocznie. Przy tej okazji w Środzie „gościły” parowozy z parowozowni w Wolsztynie. A w 1999 trafiły tu pierwsze wagony plenerowe.

Obecnie energiczna staruszka już nie prowadzi normalnego ruchu, a długość jej trasy zmniejszyła się do czternastu kilometrów. Kolejka stanowi jednak nie lada atrakcję turystyczną, nawet (a może zwłaszcza) dla cudzoziemców. Pociągi (jedyne w Europie poruszane parą) wyruszają ze stacji w Środzie Wielkopolskiej. W ramach dodatkowych atrakcji w dawnej poczekalni otwarto muzeum kolejki, a w budynku stacji w Zaniemyślu powstała izba pamięci poświęcona nie tylko kolejce wąskotorowej, ale i normalnej kolei.

Od 2003 roku Starostwo w Środzie Wielkopolskiej, które przejęło patronat nad ciuchcią organizuje w lecie niedzielne kursy turystyczne. Kolejka wyrusza ze Środy Wielkopolskiej o godzinie 10.00, wraca z Zaniemyśla o 17.00. Oprócz przejazdu kolejką można wziąć udział w rajdach pieszych i rowerowych, a także w konkursach wiedzy o kolejce i całym powiecie średzkim. Zarówno rajdy jak i konkursy są tak zorganizowane, aby mogły w nich uczestniczyć dzieci.

Jadąc trasą kolejki można podziwiać piękne krajobrazy, a także zachowane budynki i urządzenia stacyjne na poszczególnych przystankach kolejki. Od stacji w Środzie Wielkopolskiej tor kolejki wąskotorowej biegnie równolegle z „normalną” linią kolei z Katowic do Poznania. Warto spróbować zrobić zdjęcie „małego” i „dużego” pociągu jadących obok siebie. W pewnym momencie linia wąskotorowa wspina się na wiadukt i przejeżdża nad linią szerokotorową.

Oprócz rozkładowych przejazdów turystycznych istnieje możliwość wycieczki dla grup lub turystów indywidualnych wyczarterowanym pociągiem. Koszt wynajmu takiego pociągu wynosi: na 28-kilometrowej trasie Środa - Zaniemyśl - Środa wynosi 1500 zł, a dla grup zorganizowanych - 1300. Na trasie Zaniemyśl - Środa - Zaniemyśl ceny wynoszą odpowiednio 1800 i 1600 zł. Pociągiem może jechać do 250 osób, więc może warto się złożyć i indywidualny koszt nie będzie taki wielki. Podczas takiej wycieczki możliwe są dodatkowe atrakcje:

• Przejażdżka drezyną ręczną lub spalinową;
• Na życzenie fotostopy na trasie - możliwość zrobienia ciekawych zdjęć;
• Możliwość urządzenia ogniska;
• W Środzie Wielkopolskiej - pokaz obrządzania parowozu i manewrów na stacji;
• Środa Wielkopolska - zwiedzanie Kolegiaty p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny oraz starego rynku;
• Śnieciska - Zwiedzanie zabytkowego kościoła drewnianego;
• Zaniemyśl - możliwość przepłynięcia promem na wyspę E.Raczyńskiego, zwiedzanie daczy na wyspie;
• Zaniemyśl - przejazd bryczkami konnymi po pięknych terenach okolicznych jezior i parków.