Czeskie wino

Winiarstwo ma w Czechach długą, sięgajacą czasów średniowiecza, tradycję. Według legendy pierwsza winnica powstała pod koniec IX wieku. Wielki książę morawski, Światopełk przesłał czeskiemu ksieciu Bożywojowi beczkę wina, aby uczcić narodziny syna księcia. Żona Bożywoja, Ludmiła, aby uratować kraj przed klęską, ofiarowała bogom w ofierze kilka kropel wina. Jej prośby zostały wysłuchane i zbiory udało się uratować. Bożywój i Ludmiła zasadzili razem pierwszą winnicę. Ich wnuk nauczył potem ludzi zasad uprawy winorośli i produkcji wina. Tyle legenda.

Pierwsze wiarygodne wzmianki na temat produkcji wina w Czechach pochodzą z X wieku. W średniowieczu winiarstwo mogło się rozwinąć dzięki klasztorom (m.in. cystersów i benedyktynów) w których mnisi dobrze znali techniki jego wytwarzania. Wino z czasem stało się istotną częścią gospodarki, reguły produkcji i handlu były regulowane przez władców. Do jego rozwoju najbardziej przyczynił się cesarz Karol IV Luksemburski, wielki miłośnik wina. W 1358 roku wydał on specjalny edykt w którym nakazał utworzyć wokół Pragi strefę uprawy winorośli - każdy kto posiadał nadające się do tego ziemie zobowiązany był utworzyć na nich winnice. W zamian winiarze otrzymywali długoletnie zwolnienia podatkowe. Edykt zakazywał także niszczenia winnic. Groziła za to surowa kara: grzywna lub odcięcie dłoni i to bez względu na pochodzenie społeczne winowajcy, co świadczy o znaczeniu jakie władca przywiązywał do produkcji wina. Największy rozkwit czeskie winiarstwo przeżyło za czasów cesarza Rudolfa II. Najważniejszymi ośrodkami były: Mikulov, Znojmo, Litomeric, Praga, Melnik. Produkcja win zaczęła przeżywać kryzys na skutek licznych wojen, które przetoczyły się przez kraj w XVII i XVII wieku. Na początku XIX wieku straciła prawie zupełnie na znaczeniu z powodu wzrostu popularności piwa i napojów spirytusowych, których produkcja była bardziej opłacalna i dochodowa. Na domiar złego większość winnic w kraju zniszczyła zaraza. Odnowienie przemysłu winiarskiego rozpoczęło się na dobre w latach 60. XX wieku.

Obecnie w Czechach jest ponad 11 tysięcy hektarów winnic i dwa duże regiony winiarskie: morawski i czeski. Czesi specjalizują się w produkcji win białych, win lodowych i musujących, osiągają też niezłe wyniki w wytwarzaniu win czerwonych. Najczęściej spotykane białe odmiany winorośli to: Vetlinske Zelene, Muller Thurgau, Ryzlink Rynsky, Rudlandske Bile, Palava. Popularne czerwone odmiany to: Modry Portugal, Morawski Muskat, Starovavrineckie, Frankovka, Zweigeltrebe.

Region morawski - tutaj panują najkorzystniejsze warunki do uprawy winorośli, tutaj znajduje się ponad 90% czeskich winnic i tutaj skupia się największa część produkcji. Region dzieli się na cztery podregiony: znojemski, mikulovski, velkopavlovicki i slovacki. Znojmo znane jest głównie jako przejście graniczne z Austrią. W XIV wieku miasto było ważnym ośrodkiem winiarstwa, o czym świadczy znajdujący system piwnic, w których przechowywano wina. Uprawia się tam głównie odmiany białe: Vetlinske Zelene, Ryzlik Rynsky, Muller Thurgau, Palava. Najważniejszym miastem regionu mikulovskiego są Vlatice. W piwnicach tamtejszego zamku znajduje się Narodowy Salon Win, a w mieście działa najstarsza w Czechach szkoła winiarska. Najczęściej spotykane odmiany winorośli to: Ryzlik Vlassky, Rudanskie Bile, Vetlinske Zelene. W podregionie Slovacko produkuje się głównie wina czerwone. Najważniejsze miejscowości to: Mutenice, gdzie mieści się ośrodek badawczy winiarstwa oraz Cejkovice z gotycką twierdzą i piwnicami wybudowanymi przez Templariuszy w 1232 roku.

Na południowych Morawach wytwarza się wina lodowe, należące do dość trudnych w produkcji, a więc kosztownych. Winogrona pozostawia się na krzakach dopóki temperatura nie spadnie do minimum minus 7 stopni Celsjusza. W takich w warunkach w winogronach ścina się woda, ale nie zamarza bardzo słodki sok. Zebrane winogrona trzeba szybko przewieźć do winiarni, gdzie w specjalnych prasach wytłacza się oddzielony od wody słodki sok. W produkcji win lodowych najważniejsza jest jakość, dlatego wytwarza się ich stosunkowo niewiele.

Chcąc lepiej poznać morawskie wina, zarówno te produkowane w większych zakładach, jak i w małych winnicach koniecznie trzeba wybrać się na wycieczkę wzdłuż Morawskiego Szlaku Winiarskiego. Liczy on w sumie ponad 1200 km, najważniejsza trasa to Znojmo - Vherske Hradisle (242 km). Należące do szlaku winnice oznaczone są wspólnym logo.

Region czeski jest najbardziej wysuniętym na północ regionem winiarskim w Europie. Ma mniejsze znaczenie niż region morawski. Główne miejscowości to znane już w średniowieczu Melnik i Litomerice.

Czeskie wina niestety nie są w naszym kraju szeroko dostępne i dość trudno je znaleźć w sklepach. Łatwiej kupić je w sklepach internetowych; ceny wahają się od 20 do ponad 50 złotych z butelkę.